Semantik.
Semantik-Pragmatik Bozukluk Nedir?
Semantik-pragmatik bozukluk son 10-15 yıldır genellikle İngiltere'de dil ve konuşma terapistlerinin kullandığı bir terimdir.
Bu terim iletişimin iki yönü olan semantik ve pragmatiği etkileyen gelişimsel bir dil bozukluğunu belirtmek için kullanılır. Dilin anlamıyla ilgili problemler semantik bozukluk, dili uygun kullanmayla ilgili problemler ise pragmatik bozukluk olarak adlandırılabilir.
Semantik-pragmatik bozukluk bir hastalık değildir.Bu, kişilerin dili uygun şekilde kullanmalarını önleyen ve konuşulan kelimelerin anlaşılmasında zorluk yaratan gelişimsel bir bozukluktur.
Son yıllarda semantik-pragmatik bozukluğun ayrı bir teşhis mi yoksa sadece otizmli insanların sözel iletişimlerinde yaşadıkları doğal zorluğu tanımlayıcı bir terim mi olduğu tartışması vardır.
Son araştırma sonuçları bu bozukluğun otistik spektruma ait olduğunu, temelinde bir bilişsel eksikliğin yattığını ve bu eksikliğin hem semantik-pragmatik bozukluğu hem de otistik özellikleri ortaya çıkardığını varsaymıştır.
Semantik-Pragmatik Bozukluğun Özellikleri
* Gecikmiş dil gelişimi,
* Sorulan soruları anlamada problem yaşama,
* 'Ben'-'sen' kelimelerini karıştırma,
* Deyimleri anlamının dışında kullanma,
* Karşılıklı konuşmaları takip etmede zorluk yaşama,
* Talimatları takip etmede zorluk yaşama,
* Sinirlilik, bencillik, sert tabiatlı olma, kendine fazla güvenme, utangaçlık ve çekingenlik davranışları ortaya çıkabilir,
* Yetersiz anlama kabiliyeti sebebiyle çocuklar sıklıkla bu tip davranış problemlerine sahip olabilirler,
* Paylaşmada ve karşılıklı konuşmada sıra beklemede zorluk yaşama,
* Sıklıkla matematik, fen ve IT alanlarında iyi olurlarken uzun bir cümleyi yapılandırmakta zorlanırlar.
Semantik-Pragmatik Bozukluğun Sebebi Nedir?
Günümüzde otistik spektrum bozuklukları arasında genetik bir bağ olduğuna inanılmaktadır. Otistik bir çocuğu olan ailelerde çok belirgin olmayan iletişim problemlerine sahip başka bir çocuk (özellikle erkekse) bulunduğu sıklıkla tespit edilmiştir.
Bulunan kanıtların bozukluğun temelde kalıtım ile ilgili olduğuna işaret ettiği kabul edilebilir.
Bir ebeveynin bozuk geni taşıması ve iletmesinden daha karmaşık olduğu düşünülen bir durum ise, iki sağlıklı ebeveynin iletişim problemlerine sahip bir çocuk dünyaya getirebilmeleridir.
Nesilden nesile aktarılan yönlerle ilgili hala birçok şey öğrenilmektedir. Ancak erkek çocukların kız çocuklarına göre 6 kat fazla iletişim problemlerine sahip olmasını neden olan etmenin ne olduğu bilinmemektedir.
Bazı ebeveynler bu sorunları doğumdaki zorluklara bağlar. Ama herhangi bir beyin zedelenmesinin nedeninin bu kadar spesifik olabileceğini kabul etmek zordur. Ayrıca doğumdaki zorluklara genetik karışıklığın sebep olması uzak bir ihtimaldir.
Semantik-Pragmatik Bozukluk
'Semantik' kelimelerin ve sözcelerin anlamını belirtir.
'Pragmatik' sosyal açıdan dilin kullanımını belirtir (başka bir kişiye ne söyleyeceğini,ne zaman ve nasıl söyleyeceğini bilmek).
Semantik problemler yaşayan çocuklar kelimelerin ve cümlelerin anlamlarını anlamakta güçlük çekerler.
* Özellikle duygular (üzgün, şaşkın, kıskanç) ve durumlar (önemli, resmi) gibi soyut kavramları ifade eden kelimeleri anlamak bu çocuklar için zor olabilir.
* 'Karnı zil çalmak' gibi deyimleri harfi harfine alırlar ve yanlış yorumlarlar.
* Semantik bozukluğu olan çocuklar için bir başlık veya anahtar bilgiye dayanarak cümleler kurmak genellikle zor olabilir.
Pragmatik bozukluğu olan çocuklar dili sosyal olarak kullanmada zorlanırlar.
* Karşılıklı konuşmalarda sıranın nasıl ilerlediğini anlayamazlar.
* Konuşmaya kabul edilenden daha fazla müdahale ederler.
* Onların diyalogları genellikle konuyla alakasız gibi görünür.
* Konuşmalarında karşılarındaki kişinin gerçekten neyi bilmek istediğini farkında değillermiş gibi gözükebilirler ve bu yüzden konu hakkında ya çok fazla ya da çok az şey söylerler.
Bazı çocuklar hem semantik hem pragmatik bozukluğa birarada sahip olabilirler.