Lisanın (anadilinin) belirgin özelliklerini öğrenmeden önce meydana gelen işitme kayıpları dil öncesi olarak değerlendirilmektedir. İşitme kaybı doğuştan mevcut olabileceği gibi ilk 2-3 yaş içerisinde de meydana gelebilir. Bu hasta grubunda en iyi sonuçlar 4-5 yaşa kadar yapılacak koklear implant ameliyatı ile elde edilebilir.

Lisanın özelliklerini öğrenirken meydana gelen kayıplar dil sırası olarak değerlendirilir. Bu yaş grubu 2-6 yaş arası olarak kabul edilebilir. Genellikle koklear implant ameliyatı ile daha iyi sonuçlar alınır.

6 yaşından sonra çocuk ve yetişkinlerde meydana gelen işitme kayıpları dil sonrası olarak değerlendirilir. Burada konuşulan dilın özellikleri öğrenildikten sonra kayıp oluştuğu için koklear implant ile en iyi sonuçlar bu gruptan alınmaktadır.

İşitmenin; konuşma ve dil gelişimini, iletişim ve öğrenmeyi olumsuz etkilediği araştırmacılar tarafından belirtilmiştir. Ancak, işitme kaybının diğer gelişim alanları (zihinsel, motor ve sosyal) üzerine olan etkileri çoğu zaman göz ardı edilmekte ya da yeterince anlaşılamamaktadır. İşitme kayıplı çocuk hem duyusal bozukluk hem de bu bozukluğun iletişim ve öğrenme üzerine olan olumsuz etkileri ile yaşar. Bu etkileri azaltmak için tıbbi, iletişim, eğitim, psikolojik ve sosyal alanlarda uzman kişilere en erken dönemde başvurulmalıdır.

• 15 dB’lik işitme kaybı olan bir öğrenci gürültülü bir sınıfta öğretmen ile arasındaki mesafe 1.5 m’ den fazla ise konuşma seslerinin %10’nunu anlamaz.
• 30 dB’lik işitme kaybı olan konuşma seslerinin %25-40‘nı anlamaz. Okulda yaşanan anlama problemi öğretmen ile çocuğun arasındaki mesafeye, sınıftaki gürültü miktarına ve işitme kaybının hangi frekanslarda ve derecede olduğuna bağlı olarak değişir.
• 40 dB’lik işitme kaybı olan işitme cihazı kullanmadan sınıf içi konuşmaların % 50-75’ini anlamaz.
• İşitme cihazsız 50 dB işitme kaybın olan çocuklar konuşmaların %80-100’ünü anlamaz. Çocuk kendi sesini duyarak kontrol etme becerisinden de yoksun olduğu için sesinin kalitesi ve konuşması da bozulmuştur.
• Orta ileri derecede (56-70 dB) kaybı olan çocuklar ancak kısıtlı bir kelime hazinesi kullanıldığında ve 2-2.5 metre uzaklıktan yüz yüze konuşulduğunda konuşmaların bir bölümünü anlayabilir.
• İleri (71-90 dB) ve çok ileri derecede (91 dB veya daha fazla) işitme kaybı olanlar işitme cihazı olmadan konuşma seslerini duyamazlar. En yüksek güce sahip olan bir işitme cihaz kullandıklarında konuşma ve çevresel sesleri sadece fark edebilirler.
• İşitme kaybı doğuştan ya da dilı kazanmadan önceki dönemde (0-4 yaş arasında) meydana gelmişse çocuk konuşmayı anlamaz ve kendiliğinden konuşamaz.

• Alıcı ve ifade edici iletişim becerilerinin gelişmelerinde gecikmelere yol açar (iletişim, konuşma ve dil)
• Dil bozukluğu öğrenme güçlüğüne yol açar. Okul eğitiminde başarısızlık ile sonuçlanır.
• İletişimde çekilen güçlükler sosyal izolasyon ve kendine olan güvende eksikliğe yola açar.
• Meslek seçimini olumsuz yönde etkiler.

• Özel Eğitim Uzmanı
• Çocuk Gelişimi ve Eğitimcisi
• Dil ve Konuşma Bozuklukları Uzmanı
• Çocuk odyoloğu
• Psikolog

İşitme kaybı olan çocukta kaybın başlangıcı, tipi ve şiddeti çok önemlidir. 15dB’lik hafif bir kayıp bile çocuklarda normal öğrenmeyi kısıtlayıcı bir tehdit olarak görülmelidir. Yapılan araştırmalar çocuklarda orta kulak iltihabına bağlı 6 aylık bir dönemin yarısından fazla süren dalgalanmalı işitme kayıplarının öğrenmeyi olumsuz etkilediği görülmüştür. Bahsettiğim gibi bu tip kayıplar gelip gittiği için de anne babalar tarafından fark edilmesi güç olabilir.

Kayıp tipi ne olursa olsun erken teşhis ve tedavi çocuğunuzun hem konuşma ve dil hem de sosyal gelişimi açısından büyük önem taşır. Örneğin; yeni doğan bebeklerde yapılan işitme taraması eğer bebekte konjenital bir işitme problemi varsa bunun erken dönemde ortaya çıkmasını sağlayarak gerekli adımların erken atılmasını ve çocuğun gelişiminin mümkün olduğunca normale yakın gitmesini sağlar.

Çocuğunuza işitme kaybı tanısı konulduğunda ilaç tedavisi, cerrahi müdahale veya işitme cihazı gibi seçenekleri değerlendirip vakit kaybetmeden iletişim becerilerinin değerlendirilmesi ve geliştirilmesi açısından Dil ve Konuşma Bozuklukları Uzmanına başvurmanız çocuğunuzun sözel iletişimi açısından büyük önem taşır.

1. Çocuğunuzun dikkatini çekmek için;

• Çocuğunuzun boy seviyesine inerek yüzünüze bakmasını, dudak hareketlerinizi ve mimiklerinizi takip etmenizi sağlayın.
• Normal bir ses tonu ile konuşun. Dudaklarınızı abartmayın.
• Sesiniz ve konuşma şekliniz eğlendirici olsun.
• Çocuğunuzun her zaman aktif katılımı sağlayın. Unutmayın ki dil yaşanırken öğrenilir.

2. Anne ve babanın konuşmalarında uyması gerekli kurallar;

• Yaşadığınız an ve bulunduğunuz mekan hakkında konuşun.
• Çocuk merkezli konuşun, onun ilgisini çeken konuları saptayın.
• Basit ve kısa cümleler kullanın.
• Açık Konuşun.
• Çocuğunuza Yönelik konuşun.
• Herşeyin adını kullanın.
• Çocuğunuzun duygularını ve düşüncelerini tahmin ederek ona ifade edin.
• Çocuğunuzun yanıtlaması için fırsat verin.
• Anlaşılıncaya kadar mesajı tekrarlayın.
• Konuşurken kullanacağınız tek kelimeyi cümleye dönüştürün (cümle içinde kullanın).

3. Anne ve babanın işitme kayıplı çocuğu ile konuşurken dikkat etmesi gereken konular;

• Çocuğunuzu konuşması için cesaretlendirin, ona şans tanıyın. İyi bir dinleyici olmayı deneyin.
• Konuştuğu zaman ona karşılık verin.
• Söyleyemediği kelime ya da ifadeleri tamamlayın.
• Kelimeleri tekrarlayarak cümle içinde kullanın.
• Yeni kelimeler kullanarak kelime hazinesini geliştirin.
• Yanlış ifadeler kullandığında bunu tekrarlayarak düzeltin.
• Çocuğunuz bir fikrini ifade ettiğinde daha fazla bilgi ekleyerek düşüncesini geliştirin.