Dil düşüncelerimizi, isteklerimizi ve gereksinimlerimizi iletebilmek için öğrendiğimiz koddur.

• Okumak
• Yazmak
• Konuşmak ve jestler

Çocuklar dili ve konuşmayı, çevrelerinde konuşulan dili dinleyerek ve işittiklerini uygulayarak öğrenirler. Bu yol, dil kodunun kurallarını edinmelerini sağlar.

• Çocukla konuşarak
• Kitap okuyarak
• Çocuktan konuşmasını isteyerek değil, çocuğu konuşmaya teşvik ederek
• Konuşmayı eğlence haline getirerek

Örneğin 1 yaşında çocuk;

• Bir-iki kelime kullanmalı
• Basit istekleri takip edebilmeli
• "Buraya gel", "ayakkabıların nerede?" gibi basit soruları anlayabilmelidir.

2-3 yaşlarında,

• İki yada üç kelimelik cümleleri konuşurken veya bir şeyler sorarken dilini kullanmalı
• İki isteği aynı anda yerine getirebilmelidir "topunu getir ve masanın üstüne koy" gibi.
• Ayrıca çocuğun konuşması hem aileye hemde onu tanımayanlara anlaşılır olmalıdır.

• Kaygı duymaya başladığınız zaman
• Eğer çocuğunuz 2 yaşında ve hala hiç sözcük kullanmıyorsa, hiç beklemeyin.

İşitme sorunları, dil ve konuşmayı önemli ölçüde etkiler. Özellikle yaşamın ilk yılı dil ve konuşma öğrenilmesi için önemlidir.

Hafif işitme kayıpları bile çevrelerindeki dil ve konuşma girdilerini kaçırmalarına sebep olabilir ve önemli gelişimsel gecikmelerle sonuçlanabilir.

• Bazen çocuklar dilin kurallarını öğrenebilmek için yeterli dil girdisine maruz kalmayabilir.
• Çocuk konuşmaya ihtiyaç duymayabilir çünkü aileler konuşmadan ziyade, çocuğun işaretlerine ve jestlerine hemen karşılık verirler.
• Ayrıca bir çok dil özrünün tanımlanabilen bir nedeni yoktur.

Konuşması geciken çocukların işitmeyle ilgili herhangi bir sorununun olup olmadığının belirlenmesi için odyolojik tetkike yönlendirilmesi gerekli olabilir. Ebeveynler, çocuklarının dil gelişim aşamalarını dikkatlice gözlemlemeli ve dil gelişimini destekleyici oyunlar oynamalı, çocuğun karşılaştığı uyaranların sayısını arttırmalı ve daha fazla dil girdisi sağlamalıdır.

Aileler çocuklarının dilde bir gecikme yaşaması durumunda uzamn bir dil konuşma terapistinden yardım isteyebilirler ve konuşma terapistinin yaptığı değerlendirmeye göre gerekiyorsa çocuklarının erken dönemde konuşma terapisi alarak yaşıtlarının dil gelişim düzeyini daha hızlı bir şekilde yakalayabilmesini sağlayabilirler.

• Çocuklar dil ve konuşmayı, çevrelerinde konuşulan dili dinleyerek ve işittiklerini uygulayarak öğrenirler.
• Dil, bir defada öğrenilmez, zaman içinde yerleşir, edinilir.
• Özellikle yaşamın ilk yılı dil ve konuşmanın öğrenilmesi için önemlidir.
• Bazen çocuklar dilin kurallarını öğrenebilmek için yeterli dil girdisine maruz kalamayabilirler.
• Çocuk, konuşmaya ihtiyaç duymayabilir. Çünkü aileler konuşmadan ziyade, çocuğun işaretlerine ve jestlerine hemen karşılık verirler.
• Aileler çocuklarına konuşmayı öğrenmeleri için şöyle davranarak yardımcı olabilirler:
  • Çocukla konuşarak
  • Kitap okuyarak
  • Çocuktan konuşmasını isteyerek değil, çocuğu konuşmaya teşvik ederek
  • Konuşmayı eğlence haline getirerek
• Günlük rutinde yaşananları sözel çıktı haline getirin, duymasını sağlayın

Örnek Durum:

• Çocuk: Su ister, ama söyleyemediği için işaret dilini kullanıyor veya söylediği anlaşılmıyor olabilir.
• Anne: "Ne istiyorsun canım sen? Kalem mi, resim mi yapacaksın?" (kalem ortamda varsa onu istediğini varsayarak davranmak gerek önce, çocukta böylece anlatmak için bir adım daha atacaktır
  
  Anne devam eder: Canım ne istiyorsun, içecek bir şey mi? anladım, sen SU istedin. SUsamış mı benim oğlum, ben sana şimdi SUyunu veririm. Al bakalım iç oğlum SUyunu. Gibi karşılık verir çocuk SU kelimesini bol bol duymuş olur.
• Çocuk model olarak öğrenir. Kavramları bol bol duymasını sağlayın.
• Bardaktaki su dolmadan taşar mı? aynı bu örnekteki gibi önce kavram yönünden tanıma tam olmalı ki; sözel çıktı bekleyebilelim.
• Öğrenme ihtiyaç hissetmeden olmaz. Dili öğrenmeye ihtiyaç hissettirmeliyiz.
• Biz onun sözlüğünü öğrenmemeliyiz. O bizim sözlüğümüzü öğrenmeli, unutmayın!!!
• DİKKAT: İnce-kaba motor becerilerin gelişimi, dil gelişimini olumlu yönde etkiler. Parmak uçlarındaki sinirler ne kadar uyarılırsa o kadar iyi olur. Bundan dolayı parmak uçlarıyla ilgili çalışmalara ağırlık verilmelidir.